12 sty Podlaskie hygge

Nie, nie, to nie będzie pretensjonalny wpis o szukaniu szczęścia w drobnych przyjemnościach. O tym napiszę w innej chwili, kiedy minie zima i zacznę grzebanie w ziemi: hygge na całego! Dziś opowiem raczej o planowaniu przyjemności, będzie to wpis o sztuce magazynowania. Posiadły ją kiedyś nasze mamy i babcie, my ją zarzuciliśmy, a teraz – szybko wraca do łask.

Podlaskie hygge, czyli co…? Kompoty na zimę? Sterta ziemniaków w piwnicy? Warzywa w piasku? To wszystko w wielkim mieście wydawało mi się lekkim obciachem. Po co magazynować osłodzoną wodę o smaku truskawek, skoro sok lub kompot można kupić za grosze w najbliższym supermarkecie. Po cóż mi tona ziemniaków, jeśli jest ich pełno na ryneczku? Jaki jest cel w magazynowaniu bigosu, buraczków, grzybów, przecieru z jabłek lub dyni?

Podlaskie hygge. Sama przyjemność! 

Odpowiadam dziś z uśmiechem – cel jest wyższy. A właściwie kilka celów jednocześnie:

• smak
• przyjemność
• ekonomia
• wygoda
• jakość
• powtórna przyjemność 🙂

Ten ostatni cel wytłumaczę od razu: powtórna przyjemność to możliwość delektowania się doskonałym smakiem przetworów po kilku miesiącach od ich przygotowania. Raz więc mamy frajdę zbierając i przygotowując zapasy na zimę/wiosnę, a kolejna przyjemność czeka nas w chwili otwierania słoików lub butelek. I sprawdzania: czy to wszystko smakuje tak samo dobrze, jak latem! Smakuje! 

Zapasy na zimę 

EDIT JACKA: Dzisiejszy koktajl z truskawek i przedwczorajszy z borówki amerykańskiej zawdzięczamy przenikliwości Ani. Chcę to zaznaczyć odrębnym wpisem, ponieważ to ona stanowczo zdecydowała, że zakładamy prawdziwą spiżarnię. Prawdziwą, znaczy – taką spiżarnię rolnika, na serio. Gdyby szło tylko o mnie, poświęciłbym ziemiankę wyłącznie na wino. Ale teraz, po upływie czasu, przyznaję jej rację: obok wina mogą stać pomidory lub kiszone ogórki. Choć zasadniczo się nie komponują…  Sens magazynowania przetworów jest oczywisty: zagospodarowujemy owoce i warzywa wtedy, kiedy jest ich w nadmiarze i kiedy są tanie. Nie wszystkie trzeba wyrwać z własnej działki, to oczywiste: mamy własny mus jabłkowy, ale jeszcze nie z własnych jabłek, bo nasze jabłonki dopiero dorastają do plonów, lecz od lokalnego dostawcy. W tym roku jabłek w okolicznych sadach było tak wiele, że większości z nich nie opłacało się zbierać: w skupie płacono po 8 groszy za kilogram. Skandal, tak uważam. 

Przechowuję, nie marnuję 

Zimowe zapasy oznaczają wygodę i oszczędność. Czy ona ma znaczenie w budżecie, gdy cena marchwi to średnio 2 złote za kilogram (patrz: koszty życia na wsi)? I tak, i nie. Dlatego my na przykład marchwi, ziemniaków, pietruszki czy buraków nie przechowujemy – szkoda miejsca w ziemiance, a i tzw. mały CSR się liczy – wspomagamy, kupując sporo warzyw, okolicznych rolników. Tak powinno być.

Przechowujemy natomiast półprodukty, których przygotowanie zimą albo zajęłoby nam wiele czasu, albo byłoby niemożliwe. Przykład? Bulion z warzyw. Mamy kilkanaście litrowych słoików wypełnionych wybornym bulionem, który powstał we wrześniu i do którego wrzuciłam warzywa z naszego ogródka. Jest bazą do każdej zupy: zimą i wiosną nie muszę już skrobać marchewek, czyścić selera – mam to już za sobą.  Grzyby, ogórki? Rzecz oczywista. Część grzybów (w tym roku było ich bardzo mało, ale za to rok wcześniej – zatrzęsienie!) suszymy, część marynujemy. Własne ogórki – kisimy, marynujemy, robimy z nich pikle. Ten sam los spotyka buraczki, patisony, dynie. Ale i z nich staram się przygotować odpowiednie półprodukty: pulpa z dyni to idealny zaczyn do znakomitego zimowego kremu, kapustę jemy na okrągło, tarte buraczki to już norma w wielu potrawach, o patisonach czy papryce nie wspominając.

Podobnie postępujemy z owocami. Tonę aronii otrzymaliśmy od naszej rodziny – część ususzyliśmy i robimy z niej zimowe herbaty, część przerobiliśmy na sok. Tarnina – podobnie; to nasze małe odkrycie tej jesieni, jest rewelacyjna. Wiśnie pod postacią dżemów i owoców w zalewie własnej, śliwki (powidła) i żurawina (powidła i mrożonki) to stałe przysmaki do własnoręcznie robionych budyniów, ciast czy kaszy jaglanej, truskawki (mrożone i w postaci dżemu) to składnik koktajli w każdym tygodniu lub dodatku do porannych śniadań.  Sięgam ręką – i jest. Wszystko w pobliżu wzroku, żadnej chemii, żadnych sztucznych nawozów. Po prostu: sama natura.

Żyj jak on: spiżarnia rolnika 

Jest taka książka, którą warto Wam polecić, choć mam do jej wydawcy małą pretensję. 

„Spiżarnię rolnika”, zrecenzowaną na Blogu Od deski do deski, napisał Niklas Kampargard – zawiera ona, zgodnie z podtytułem, „przepisy i sposoby jak lepiej jeść”. Warto po nią sięgnąć: autor jest dziennikarzem i fotografem, wychował się w gospodarstwie rolnym i chętnie dzieli się własną wiedzą. 

Przekonał mnie stwierdzeniem, że nie trzeba koniecznie być rolnikiem, by jeść tak jak on. OK, nie trzeba, ale to wiedziałam również nie mieszkając na wsi – jest jednak w tej książce kilka naprawdę trafnych spostrzeżeń i przepisów, które warto uwzględniać, gdy uprawia się duży własny ogród lub choćby podmiejską działkę.

Jak planować uprawy i zbiory, jak je przetwarzać? Jak przygotować ajwar i keczup? W jaki sposób suszyć grzyby, przyrządzić słodki sos chili lub ser halloumi?

Książka kompaktowa 

Ta wiedza dawno już przestała być dostępna wyłącznie dla mieszkańców wsi, sama mogę wymienić kilkadziesiąt blogów i tyleż stron internetowych, które na okrągło udostępniają podobne informacje. Co więc jest zaletą tej książki? Powiedziałabym – jej kompaktowość. Kampargard pisze o wielu sposobach w sposób prosty, bardzo zwięzły i dobrze posegregowany. To działa jak mała encyklopedia: czytasz szybko i szybko dowiadujesz się o wszystkim, co najważniejsze. Po szczegóły można sięgnąć do Internetu. 

O co mam małą pretensję do wydawcy? O to mianowicie, że kiedy np. autor pisze o uprawie ziemniaków, podaje czytelnikowi nazwy odmian kompletnie z Księżyca. Kto wie, gdzie w Polsce uprawia się odmianę Swift albo Ukama? Gdzie można kupić Asparges, które mają „cienką skórkę i złoty miąższ”? 

Otóż to. Jest kilka takich zabawnych wtrętów w tej książce, które nijak się mają do polskich realiów. O szwedzkim oleju rzepakowym nie wiem nic, za to dużo dobrego wiem o lubelskim. Wywar ze skorupiaków to jest może typowa potrawa rolników, ale raczej nie w kraju nad Wisłą.

Czepiam się, choć książkę polubiłam i polecam: sporo przepisów, porad, dobrych i skondensowanych odpowiedzi na wiele istotnych pytań. Ćwiczę tę spiżarnię rolnika na własnych plecach i pewnie za rok-dwa mogłabym napisać o niej zdania równie mocne jak to:

„Smaczne i zdrowe jedzenie na co dzień to luksus, a zarazem coś, co sprawia, że czujemy się dobrze.”  

W domowej spiżarni 

I na koniec: co znajdziecie w naszej domowej spiżarni? Ziemianka wcale nie jest wypchana setkami słoików i butelek, staramy się racjonalnie szykować nasze przetwory, robiąc ich mniej więcej tyle, by starczyło na jeden sezon, do następnego lata.  Większość tych przetworów powstała z owoców i warzyw pochodzących prosto z naszego ogródka, część kupiliśmy (żurawina, śliwki), część znaleźliśmy na okolicznych polach, łąkach i w lasach (grzyby, tarnina). 

NA SŁODKO:

• powidła śliwkowe w dwóch wariantach: śliwka tradycyjna i śliwka w czekoladzie
• dżem truskawkowy 
• wiśnie w cukrze (a ściślej: w cukrze brzozowym)
• powidła z żurawiny (w tym wersja żurawiny z gruszką)
• sok z tarniny
• sok z aronii
• mus jabłkowy do szarlotki

NA SŁODKO-KWAŚNO:

• dynia w zalewie
• buraczki w zalewie
• patisony w zalewie
• papryka
• korniszony
• grzyby (głównie prawdziwki, podgrzybki, koźlaki)

NA KWAŚNO:

• ogórki kiszone
• pikle
• kapusta kiszona (własnoręcznie szatkowana i ukiszona)

W SOSIE WŁASNYM:

• tarte buraczki
• grzyby (podgrzybki i maślaki)
• fasolka Jaś

DLA NIESPODZIEWANYCH GOŚCI:

• bigos – do szybkiego podgrzania, z chlebem lub ziemniakami,
• bulion warzywny (wege) – do dowolnej szybkiej zupy,
• pulpa z pieczonej dyni – do szybkiej zupy-krem
• rydze i kurki (mrożone) – na szybkie niedzielne śniadanie

W skrzynkach przechowujemy jeszcze jabłka, a w butelkach – wino Bindella z ostatniej wyprawy do Toskanii. To ulubiona marka Jacka 🙂

Ania