06 sty Minimalizm. Dalibyście radę?

Przeciętny mieszkaniec  Mongolii ma około trzysta przedmiotów. Tyle mu wystarcza, by cieszyć się życiem. Japończyk ma 6 tysięcy. A Ty? A my? Co jest naszym minimum? Ile potrzebujemy, by dobrze się czuć?

Czytam „Sztukę prostoty”, autorstwa mieszkającej w Japonii  francuskiej pisarki Dominique Loreau, i myślę, że to zdecydowanie nie jest książka dla nas, choć zachęca do działań, które czasami wydają mi się bliskie. Ograniczyć do minimum stan posiadania, obrać prosty styl życia, wyrzucić niepotrzebne drobiazgi. I powiedzieć otoczeniu, że jedyną rzeczą, której pragniesz, jest nieposiadanie.

Dalibyście radę? Moja córka mocno próbowała; myślę, że poszłoby jej (i mężowi) całkiem nieźle, gdyby nie narodziny Leonarda, który przestawił wektor ich minimalizmu w zupełnie przeciwną stronę.

A my? Czy umielibyśmy zmieścić nasz dobytek w jednej-dwu torbach podróżnych, a wszystko co pozostałe uznać za zbędne? Powiedzieć „żegnaj” większości przedmiotów, które nas otaczają? I reszta niech należy – jak chce Loreau – do świata intelektu, ducha, tajemnicy, piękna i uczuć?

EDIT ANI: Spójrz na naszą choinkę. Klasyczny obraz maksymalizmu, kłócący się z sugestiami życia zawartymi w „Sztuce prostoty”. Myślisz, że gdyby była całkiem goła lub ascetyczna, czulibyśmy się lepiej, pełniej? Bylibyśmy szczęśliwsi? Ja na pewno nie. Jakąś cząstką szczęścia są przecież piękne przedmioty, które nas otaczają. Nasza bajka życiowa, te wszystkie bibeloty z przeszłości, talizmany, rzeczy, z którymi trudno się rozstać, bo mają wartość sentymentalną. Nie, minimalizm nie jest mi bliski. 

Nie pokusiłbym się o zliczenie przedmiotów, które nas otaczają. Które zgromadziliśmy oboje w równoległych życiach i które gromadzimy teraz wspólnie. Kilkanaście tysięcy? Licząc gwoździe , śrubki, wkrętaki i deski, których mam pełno w pracowni – pewnie tak 🙂 Czy powinniśmy szukać szczęścia w swobodzie rozległych przestrzeni, ograniczaniu liczby ciuchów?

W tej ostatniej kwestii gotów jestem zgodzić się z Loreau, choć dość przewrotnie. Gromadzimy (to zapewne dotyczy nie tylko nas) zbyt wiele ubrań. W swoim czasie, jeszcze w trakcie pomieszkiwania w Warszawie, z ciekawości policzyłem swoje t-shirty. Byłem ich fanem, polującym nie tyle na rzeczy drogie, ile ciekawe, z niebanalnym nadrukiem, dobrej jakości. Naliczyłem trochę ponad 200. Dużo? Dużo. Na trzy czwarte roku, po jednym dziennie. Wyrzuciłem część do koszy PCK, zostało 150. Dużo? Dużo. Na pół roku. Przecież wielu z nich nie używam, leżą, ponieważ… już mi jakoś nie leżą…

Minął jakiś czas, jestem z tymi koszulkami na wsi. Znów, tak jak w Warszawie, niektóre leżą na dnie kolorowego stosu i wyciągane są z rzadka lub wcale. Wyrzucić? Otóż nie! Ten nadmiar cierpliwie czeka na swoją kolej. Na wsi, inaczej niż w mieście, t-shirt nie jest od parady. Jest towarzyszem codziennej pracy. Wlewam w niego litry potu, gdy zasuwam na podwórku lub w pracowni, a gdy na chwilę przychodzę do domu, zmieniam go na inny i – znów. Wycieram nim pot z czoła, brudzę, wyciągam, czasami rwę.

Na t-shirty z przeszłości patrzę dziś jak na inwestycję, która powoli mi się zwraca: nie muszę kupować nowych, gdy jeden po drugim coraz bardziej marnieje i wreszcie trafia do kosza. Są zawsze pod ręką, jest ich wystarczająco dużo, by spokojnie myśleć o następnych latach.

Podobnie – dresy . Śliczne, „warszawskie” dresy, które miały nie wypychać się na kolanach, być na kształt weselnego garnituru – na niemal każdą, wyjściową okazję, do pracy, do rodziny, do znajomych. Dziś te same dresowe spodnie wiszą na mnie jak na strachu na wróble, a ja błogosławię dzień, w którym po raz pierwszy przerzuciłem się z dżinsów na dresy. To najlepszy ciuch do każdej roboty na wsi! A i do miasta nie wstyd w nich jechać, o ile są czyste. (Na wsi pojęcie czyste-brudne jest dość względne, pisaliśmy już o tym tutaj.)

Podobnie jest z wieloma innymi rzeczami. Są obok nas „od zawsze” (choć przyznaję, że często robię mocny przesiew, czego niejednokrotnie żałowałem), wypełniają naszą przestrzeń, nadają jej kolorytu. Nie przeszkadzają: są. Kurzą się razem z nami. I starzeją też razem. 

Loreau pisze: „Możemy się rozwijać dopiero wtedy, gdy nie zaprzątają nas sprawy materialne. Ciało jest mieszkaniem dla ducha, tak jak dom jest schronieniem dla ciała. Dusza powinna być wolna, by mogła się rozwijać.”

Dobre, piękne, idealistyczne zdania. Sprawy materialne w kraju nad Wisłą zaprzątają uwagę 99 procent Polaków i nie dlatego, że chcą oni za wszelką cenę gromadzić dobra materialne, lecz z powodu bardziej prozaicznego – chcą godnie żyć od pierwszego do pierwszego. Znaleźć siłę, by zmierzyć się z rzeczywistością: w pracy, w domu, w życiu intymnym, społecznym, politycznym, zawodowym.

Chcą MIEĆ – po to, by ich dusza była szczęśliwsza.

Stąd – bibeloty, ciężkie komody, meble, telewizory, auta, wieże i smartfony. Stąd stosy ubrań i butów – zbierane przecież nie na czarną godzinę, lecz dla poprawy samopoczucia – stąd również przeskalowane w stosunku do własnych potrzeb i możliwości finansowych gabaryty samochodów, willi, mebli i podróżnych toreb.

 

 Nie szukamy minimalizmu jako formy szczęścia. Szukamy szczęścia w jakiejkolwiek formie.

 

Nie mógłbym nie mieć choinki w ogóle (ukłonem w stronę ekologii jest fakt, że po raz pierwszy w życiu mamy choinkę ze sztucznego tworzywa – nie będziemy ciąć drzewek, choć pełno ich w okolicy), nie mógłbym też mieć choinki innej niż „obfita”. Krzycząca zgrabnymi ozdobami, ciesząca oko wieloma kolorowymi detalami, skrząca się światełkami i pachnąca bajką. Taka ona ma być – choinka, która przywołuje przeszłość z jej magią i jej czarodziejskimi bombkami, w których odbijały się dziecięce marzenia.

Nie umiem żyć w prostocie, choć bardzo chciałbym umieć żyć oszczędnie.

Dominique Loreau podpowiada:

 

„Żeby żyć wśród absolutnego minimum przedmiotów, w czystych i pełnych świeżego powietrza wnętrzach, trzeba się wykazać silną wolą, dokładnością i kategorycznością. Minimalizm wymaga dyscypliny oraz wielkiej dbałości o detal. Wyrzuć najpierw możliwie jak najwięcej rzeczy.

Staraj się nie dopuścić do tego, by przydusiły cię przedmioty i meble, a później możesz zajmować się czymś innym. Myśl o pozbyciu się czegokolwiek nigdy więcej nie będzie cię męczyć. Twoje decyzje staną się instynktowne, twój styl ubierania bardziej elegancki, dom wygodniejszy, terminarz mniej zapełniony. Powróci rozsądek. Będziesz patrzeć na swoje życie z większą przenikliwością. Zatrzymaj się na moment i zastanów nad tym wszystkim, co możesz zrobić, aby ułatwić sobie życie.”

 

Sorry, Dominique, być może tobie się udało. Mnie cieszy fakt, że mam na strychu wielką roboczą przestrzeń przeznaczoną głównie do pracy, przepełnioną tysiącami książek, przydasi, starych aparatów telefonicznych, starych i ładnych butelek, samochodzików, które trzymam dla Leonarda, misiów, które kocha Ania (z wzajemnością), zdjęć, elektronicznych gadżetów i Bóg wie czym jeszcze. I jestem szczęśliwym facetem. Tak o sobie myślę.

A ty? W prostocie czy wśród miliona rzeczy? Asceza czy komfort posiadania? Tysiąc t-shirtów czy jedna, ale porządna koszula? 😉

Jacek

Dominique Loreau „Sztuka prostoty” – wydawnictwo Czarna Owca, cena 29,99